Dit voorjaar mocht ik zelf examen doen. Als afronding van een masterstudie voerde ik een wetenschappelijk onderzoek uit. Het examenmoment bestond uit de verdediging van het onderzoek. Het zelf ondergaan van een examen maakt dat ik weer met een frisse blik naar de ESS-examinering kijk.
Al jaren ervaar ik bijna dagelijks hoe lastig het is om een betrouwbaar en valide examen te ontwikkelen. Op welke wijze meet je de vakbekwaamheid van een examenkandidaat? Wat is een eerlijk podium om bekwaamheid aan te tonen?
In het mbo vormen de kwalificatiedossiers de basis van waaruit opleidingen, methodes en examinering worden ontwikkeld. Deze dossiers laten ruimte voor interpretatie. Dit maakt het vormgeven van het traject van opleiden tot examineren tot een uitdaging.
Intensief overleg
Samen met de gebruikers van de ESS examens zijn de Btg en ESS dit voorjaar een intensief overlegtraject ingegaan. We praten over de vormgeving van de opleidingen en de daarbij benodigde exameninstrumenten. Haalbaarheid, uitvoerbaarheid en betaalbaarheid zijn belangrijke aandachtspunten.
Samen zetten we de lijnen uit voor de examinering. Het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs verliezen we niet uit het oog. Dit toezichtkader geeft onder andere aan dat het oordeel over begeleidende toetsen losgekoppeld dient te zijn van de eind-examinering.
Terugkerende vragen tijdens het overleg met de gebruikers gaan over wat de essentie is van het beroep en welke onderdelen als examen afgenomen moeten worden. Welke beoordelingsinstrumenten sluiten aan bij de examenvisie van de onderwijsinstelling? Met de uitkomsten worden vervolgens examenplannen ontwikkeld. Door vanuit ESS verschillende varianten van het examenplan aan te bieden kunnen gebruikers een match van exameninstrumenten maken passend bij hun eigen opleiding.
Examenmix
ESS biedt binnen de examenplannen een examenmix aan. Kandidaten kunnen op verschillende manieren en momenten hun talenten aantonen: in de beroepspraktijk (want het gaat immers om een beroepsopleiding), in simulatie, door het uitvoeren van opdrachten en door het maken van kennistoetsen. Binnen deze examenmix kan gecompenseerd worden. Voor de betrouwbaarheid van het oordeel is het van belang dat er verschillende, deskundige beoordelaars bij betrokken zijn. Bovendien dient het examenproces transparant te zijn, zodat duidelijk is wat de kandidaat kan verwachten.
Bij het aanbieden van een examenmix blijkt het eindoordeel meer accuraat dan wanneer het oordeel gebaseerd is op één examen waarbij niet gecompenseerd kan worden. In het eerder vanuit ESS verschenen onderzoeksrapport ‘Geslaagd beoordelen’ kunt u hier meer over lezen.
De afronding van mijn opleiding bestond ook uit een examenmix: het eindoordeel is gebaseerd op het oordeel over meerdere tentamens en de verdediging van mijn onderzoek. Na een intensieve en verrijkende studietijd ben ik veel kennis, vaardigheden én een diploma rijker. De vlag kan uit!