Muriel Veenstra
Onderwijskundige
Gecertificeerd examenleverancier
Gecertificeerd examenleverancier
Keuzedelen geven de student de kans om actuele kennis op te doen die in het bedrijfsleven gevraagd wordt. Door kennis te verdiepen of te verbreden, kunnen keuzedelen ook een opstap naar een vervolgopleiding zijn.
De minister van OCW heeft al bijna 1.300 keuzedelen vastgesteld. Het complete overzicht staat in het register Kwalificatiestructuur op de website van SBB. https://kwalificatie-mijn.s-bb.nl/keuzedelen. Keuzedelen zijn onderdeel van de kwalificatiestructuur. Vanaf studiejaar 2020-2021 is de verplichte koppeling tussen keuzedelen en kwalificaties losgelaten voor nieuwe keuzedelen. Dit betekent dat een keuzedeel niet langer specifiek aan één of meerdere opleidingen (kwalificaties) gekoppeld is.
Keuzedelen zijn verbredend, verdiepend of dragen bij aan een betere in- of doorstroom naar een vervolgopleiding. Een keuzedeel mag geen ondoelmatig overlap hebben met de kwalificatie. Hiervoor is de overlapchecker van SBB beschikbaar. https://kwalificatie-mijn.s-bb.nl/Overlapchecker
Als een keuzedeel is vervangen, dan krijgt het ‘oude’ keuzedeel een einddatum. Na deze datum mag een opleiding dit keuzedeel niet meer in het aanbod opnemen en als keuze voorleggen aan de student. Heeft de student echter vóór de einddatum het keuzedeel gekozen én is deze keuze vastgelegd in de onderwijsovereenkomst (OOK), dan mag de student gedurende de opleiding dit keuzedeel nog afronden. In het register Kwalificatiestructuur op de website van SBB is de informatie beschikbaar vanaf wanneer een nieuw keuzedeel geldig is en tot wanneer er op ingeschreven mag worden.
ESS levert examens voor de volgende keuzedelen:
K0004 Artwork en dessins
K0018 Commercie (verkoop)
K0022 Digitale vaardigheden basis
K0023 Digitale vaardigheden gevorderd
K0028 Duurzaamheid in het beroep A (inschrijven tot 1-1-2026)
K0029 Duurzaamheid in het beroep B – generiek (inschrijven tot 1-1-2026)
K0029 Duurzaamheid in het beroep B – CBL* (inschrijven tot 1-1-2026)
K0030 Duurzaamheid in het beroep C – generiek (inschrijven tot 1-1-2026)
K0030 Duurzaamheid in het beroep C – CBL* (inschrijven tot 1-1-2026)
K0031 Duurzaamheid in het beroep D – generiek (inschrijven tot 1-1-2026)
K0031 Duurzaamheid in het beroep D – CBL* (inschrijven tot 1-1-2026)
K0055 Internationaal I: bewustzijn (interculturele) diversiteit
K0059 Klantcontact en verkoop
K0061 Leidinggeven
K0063 Logistieke vakkennis en vaardigheden (proeve van bekwaamheid of examen met voorwaardelijke portfolio) *
K0125 Voorbereiding hbo
K0202 Internationaal II: werken in het buitenland
K0206 Imagestyling
K0210 Internationaal I: overbruggen (interculturele) diversiteit
K0211 Ondernemend gedrag (geschikt voor niveau 1 en 2) (inschrijven tot 1-1-2026)
K0212 Uitvoering geven aan verkoopbeleid
K0224 Inspelen op innovaties geschikt voor niveau 2
K0225 Inspelen op innovaties geschikt voor niveau 3
K0226 Inspelen op innovaties geschikt voor niveau 4
K0243 Supermarkt (geschikt voor niveau 2) (inschrijven tot 1-1-2026)
K0244 Supermarkt (geschikt voor niveau 3 en 4) (inschrijven tot 1-1-2026)
K0251 Wonen (geschikt voor niveau 3)
K0270 Hbo-doorstroom Handel
K0324 ADR stukgoed **
K0344 Deelmarkten vervoer 1 *
K0395 Intern transport en onderhoud grote voertuigen*
K0512 Lean en creatief
K0516 Verdieping blijvend fit, veilig en gezond werken (geschikt voor niveau 2)*
K0517 Verdieping blijvend fit, veilig en gezond werken (geschikt voor niveau 3 en 4)*
K0519 Online marketing en het toepassen van e-commerce
K0562 Luchthaven operatie en organisatie *
K0654 Basis wonen (geschikt voor niveau 2)
K0790 Belevingsgericht werken (supermarktversie voor niveau 3 en niveau 4 én generiek)*
K0839 Verkopen in de cosmeticabranche (geschikt voor niveau 2)
K0869 Koerier bestelauto *
K0877 Persoonlijk profileren
K1075 Borrelshop (CBL)
K1063 Mode Retail (geschikt voor niveau 3 en 4)
K1064 Mode Retail (geschikt voor niveau 2)
K1093 Duurzame stadslogistiek *
K1219 Assortimentskennis Aardappelen, groente en fruit (CBL) **
K1220 Assortimentskennis Brood en banket (CBL) **
K1221 Assortimentskennis Kaas, borrelhapjes en verse noten (CBL) **
K1222 Assortimentskennis Vlees, gevogelte, vis en vleesvervangers (CBL) **
K1223 Assortimentskennis Vleeswaren en salades (CBL) **
K1226 Begeleider praktijkleren *
K1229 Bezorgmedewerker (zowel een generieke als CBL versie) *
K1273 Excellent vakmanschap *
K1480 Doorontwikkeling van ondernemerschap
K1481 Ondernemend handelen
K1482 Financieel inzicht in de onderneming
K1483 Ondernemend gedrag
K1485 Oriëntatie op ondernemerschap
K1487 Voorbereiding op het starten van een onderneming
K1489 Duurzaam handelen in de beroepspraktijk geschikt voor niveau 1
K1490 Duurzaam handelen in de beroepspraktijk geschikt voor niveau 2
K1491 Duurzaam handelen in de beroepspraktijk geschikt voor niveau 3
K1492 Duurzaam handelen in de beroepspraktijk geschikt voor niveau 4
K1495 Supermarkt niveau 2
K1496 Supermarkt niveau 3 en 4
* Dit keuzedeel is alleen digitaal beschikbaar via ESS Praktijk. Maak een afspraak voor een (digitale) rondleiding of vraag de koppeling aan voor uw digitale schoolomgeving via info@essmbo.nl.
** Dit keuzedeel is alleen digitaal beschikbaar via ESS Theorie. Maak een afspraak voor een (digitale) rondleiding of vraag de koppeling aan voor uw digitale schoolomgeving via info@essmbo.nl.
Examenvormen
We zetten voornamelijk drie examenvormen in voor de keuzedeelexamens. Welke examenvorm dat is, hangt af van de inhoud van het keuzedeel.
Examen met voorwaardelijk portfolio
Deze examenvorm wordt bij de meeste keuzedelen ingezet, omdat veel keuzedelen ontwikkelingsgericht zijn. De nadruk ligt op de ontwikkeling die de student doormaakt. Het examen bestaat uit een portfolio met voorwaardelijke opdrachten, een go/no-go beslissing en een examen. Bij de ondernemerschapskeuzedelen (K0072, K0080, K0165 en K0211) geldt dat er naast het portfolio ook een rubric ‘ondernemend gedrag’ is toegevoegd. Onderaan deze pagina vind je een infographic met meer informatie over de portfolio examens.
Examen met werkprocesbeoordeling
Deze examenvorm wordt bij vakinhoudelijke, praktijkgerichte keuzedelen ingezet. In het examenaanbod van ESS zijn dit met name de CBL-keuzedelen (K0243, K0244, K0790, K1075, K1229 en K0869). De examinering bestaat uit een proeve met werkprocesbeoordeling, soms aangevuld met een werkstuk of theorie-examen.
Kaderexamens
Deze examenvorm wordt ingezet bij de keuzedelen Digitale vaardigheden basis (K0022) en Digitale vaardigheden gevorderd (K0023). In een kaderexamen zijn de examenvorm, beoordelingscriteria en het proces omschreven. Op basis van beschreven contexten ontwikkelt de onderwijsinstelling examenopdrachten, die zodanig van opzet zijn dat ze aan de hand van de geleverde beoordelingscriteria beoordeeld kunnen worden.
Waarom kiezen voor de keuzedeelexamens van ESS?
Je kunt deze examens snel en kort examineren, met behulp van een toelichting en mondelinge toelichting. Alle keuzedeelexamens van ESS zijn vastgesteld en daarmee valide exameninstrumenten.
Voor de keuzedelen geldt dat zij ook digitaal afgenomen kunnen worden in ons online praktijksysteem. In het digitale systeem is het voor de student mogelijk om zijn of haar opdrachten in te zien en in te leveren. Voor de examinator, praktijkbegeleider en -opleider is het mogelijk om onder andere de ingeleverde opdrachten in te zien en te beoordelen. Om wegwijs te worden in het systeem zijn er instructievideo’s beschikbaar. Onderwijsinstellingen die een samenwerkingsovereenkomst met ESS hebben, kunnen een eigen digitale omgeving aanvragen.
Voor elk examen is een servicedocument opgeleverd via Mijn ESS. Er is ook een handleiding voor keuzedeelexamens beschikbaar.
Onderwijsinstellingen die een samenwerkingsovereenkomst met ESS hebben, hebben toegang tot alle keuzedeelexamens. De kosten hiervoor zijn € 4,- per student per keuzedeelexamen.
Wil je meer informatie over het digitaal examineren van de keuzedelen? Bekijk dan digitaal examineren, digitale keuzedeelexamens.
Gebruik door andere sectoren
Ook studenten buiten de sector handel kunnen gebruikmaken van de keuzedeelexamens van ESS. Dit kan via de bestaande samenwerkingsovereenkomst met ESS. Je vraagt dan zelf de keuzedeelexamens op bij het examenbureau. Ook hiervoor zijn de kosten €4,- per student per keuzedeelexamen.
Ook een aparte overeenkomst voor de betreffende sector is mogelijk. De kosten hiervoor bedragen €400,- per jaar plus €4,- per student per keuzedeelexamen.
Alle keuzedelen kunnen digitaal ingezet worden in de schoolomgeving binnen ESS Praktijk. De papieren versies van de keuzedeelexamens worden gedistribueerd via ESShare (dit geldt in 2021-2022 nog voor de reguliere contracten).
Heb je vragen over keuzedeelexamens, neem dan contact op met:
